Felipe Calderon was a Filipino political leader in the revolution against Spain and in the early years of American rule in the Philippines.
TALAMBUHAY NI FELIPE CALDERON Y ROCA
Isang̃ bantóg na makamang̃gagawà at masigasig na mánanagalóg, si G. Felipe G. Calderón na sumilang̃ sa maliwanag, sa bayan ng̃ Sta. Cruz de Malabon, Kabite niyaóng̃ iká 4 ng̃ Abril ng̃ 1868. Siyá ay anák ni G. José at ni Gng̃. Manuela Roca.
Nagsimulâ si G. Felipe G. Calderón ng̃ pagáaral sa «Ateneo de Manila» hang̃gáng̃ magtamó ng̃ katibayan «Bachiller en Artes» ay saká lumipat sa Páaraláng̃ madlâ ni Sto. Tomás upáng̃ magaral ng̃ «Derecho.»
Gaya ng̃ lahát ng̃ masikap na magpakataás na magisá, ay kasabáy ng̃ pagáaral niyáng̃ itó ang̃ paghahanap buhay, at siyá’y sumulat sa mg̃a Páhayagáng̃ «La Opinión» at «El Resumen». Siyá’y nakatapos ng̃ boóng̃ ning̃níng̃ ng̃ kanyáng̃ layon sa pagaáral niyaóng̃ 1894, at ang̃ kanyáng̃ pagsasanay ay ginanáp niyá sa kagawarán ng̃ nagíng̃ bantóg at pinagpitaganang̃ Pang̃ulo ng̃ Kátaastaasang̃ Húkuman na si G. Cayetano Arellano.
Nagsigasíg din siyá ng̃ pagáaral ng̃ «Ley Constitucional», «Economía Política», «Historia», «Filosofía y Letras» at «Ciencias Físicas», tang̃ì pa sa kanyáng̃ sadyáng̃ paglalakbáy sa Hong̃kóng̃, Singapur at India, na kung̃ saan niyá pinagaralan sa sariling̃ lupà ang̃ pamamahalà ng̃ mg̃a Inglés sa kanyáng̃ mg̃a sakop na bayan.
Ang̃ mg̃a karunung̃ang̃ itó na kanyáng̃ pinágpakatang̃ian ay lubós niyáng̃ nágamit sa kapakinabang̃án ng̃ ating̃ Tinubuang̃ Lupà, sapagká’t niyaóng̃ 1898 ay siyá’y nagbigáy ng̃ mung̃kahì kay G. Emilio Aguinaldo, na hing̃ín nitó kay Almirante Dewey, ang̃ mg̃a katibayang̃ buhat sa Congreso ng̃ EE. UU., upáng̃ makipagkayarì sa isáng̃ Lupon ng̃ mg̃a pilipino tung̃kól sa hináharáp ng̃ Pilipinas, at kung̃ ang̃ gayón ay hindî gawín ng̃ «Almirante», ang̃ nang̃aghihimagsík na pilipino ay dî dapat tumulong̃ sa mg̃a amerikano, sa kanyáng̃ digmaang̃ laban sa España.
Ang̃ paning̃in ni G. Felipe G. Calderón ay nang̃úguna sa mg̃a pang̃yayari, at para niyáng̃ nahúhulaang̃ ang̃ panahón ay sásapit na ang̃ lahát ng̃ pakikipagkasundô at nasà ni Dewey, ay hindî paháhalagahán ng̃ «Congreso sa Washing̃tón.»
Ang̃ kasaysayan ng̃ Pilipinas ay siyáng̃ labis na makapagúulat kung̃ ang̃ mung̃kahing̃ itó ni G. Felipe G. Calderón, na hindî tinang̃gap ni G. Emilio Aguinaldo, dahil sa malakíng̃ katiwalà sa karang̃alan ng̃ «Almirante Dewey» at ng̃ «Congreso» ng̃ EE. UU., ay may matuwíd ó walâ. Ang̃ mg̃a pang̃yayari, ay hindî mababago at dî matátalimwáng̃ ng̃ sino man, sapagká’t doó’y saksí ang̃ sambayanang̃ nagpakasakit magtigís ng̃ dugô sa pagtatang̃gól ng̃ kanyáng̃ katuwiran.
Nagíng̃ Kinatawán sa Congreso sa Malolos, si G. Felipe G. Calderón, nang̃ lalawikang̃ Paragwa, at sa kanyáng̃ pagkakinatawáng̃ itó ay kanyáng̃ yinarì at ihinaráp sa Kapulung̃an ang̃ kanyáng̃ pinaká dakilang̃ gawâ, na nápabantóg na Pátakarán ng̃ Repúblika Pilipina, at pinagtibáy pagkatapos na mapagtalunan ng̃ mg̃a Kinatawán sa dambanang̃ yaóng̃ ng̃ mg̃a Batás.
Nang̃ magharì na ang̃ kapayapaan ay ikinatiwalà sa kanyá ng̃ Pámahalaáng̃ amerikano, ang̃ Pagtatatag ng̃ mg̃a Pámahalaáng̃ Bayan at siyá’y sumulat ng̃ isáng̃ Palátuntunan ukól sa bagay na itó.
Itinatag din namán niyá ang̃ pinagpalang̃ «Protección de la Infancia» ang̃ «Colegio de Abogados de Manila» at «Escuela de Derecho» na kanyáng̃ pinagturuan at pinaghandaán ng̃ mg̃a bagong̃ sibol na mg̃a abogado na makapagliling̃kód sa ating̃ Tinubuang̃ Lupà. ¡Gaanong̃ biyayà ang̃ náihandog niyá sa Pilipinas, sa mg̃a nátukoy na kapisanáng̃ kanyáng̃ likhâ!
Nagturo rin namán ng̃ «Matemáticas» at «Historia Universal» sa Páaraláng̃ «Instituto de Mujeres» ng̃ mg̃a taóng̃ 1902-1904, nang̃ dî tumangáp ng̃ anó máng̃ kabayarán sa kanyáng̃ mg̃a pagpapagál, sa paniwalang̃ ang̃ Páaraláng̃ itó ay gumáganáp ng̃ isáng̃ dakilang̃ tung̃kuling̃ maghandâ ng̃ mabubuti at may sapát na kayang̃ mg̃a mámamayán.
Sa kanyáng̃ mg̃a sinulat na aklát na lubháng̃ mapakinabang̃, ay matukoy ang̃ «A.B.C.» ng̃ mg̃a mamamayáng̃ pilipino na siyáng̃ kátututuhan ng̃ mg̃a karapatan ng̃ mg̃a mámamayán.
Kung̃ ang̃ kahoy ay nákikilala sa bung̃a, gaya ng̃ kasabihán, si Ginoong̃ Felipe G. Calderón ay mákikilala sa kanyáng̃ mg̃a ginawáng̃ pamana sa mg̃a náhuhulí.
Siyá’y namatáy niyaóng̃ iká 6 ng̃ Hunio ng̃ 1908, nang̃ hindî man natapos ang̃ hulì niyáng̃ ulat tung̃kól sa «Enciclopedia Filipina».
Karapat dapat uliranin ang̃ kanyáng̃ halimbawa.
